Het zal de Chilenen wel ergeren, maar elders is hun land een toonbeeld van saaiheid. Henry Kissinger, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van de VS, zei ooit op de vraag naar het geopolitieke belang van Chili: "Chili is een dolk in het hart van Antarctica.

Toch gaf Kissinger genoeg om het land om in 1970 de moord op de chef van de Chileense generale staf te organiseren, en hij steunde een staatsgreep die de socialistische president Salvador Allende doodde en in 1973 de militaire dictator Augusto Pinochet aan de macht bracht. Toegegeven, het was de Koude Oorlog, en president Richard Nixon wilde dat het gebeurde, maar toch...

Hoe dan ook, hier is een artikel over de presidentsverkiezingen van deze zondag in Chili, en ik zal proberen het niet te saai te maken (al helpt het niet dat de rechtse kandidaat een hommage is aan Donald Trump).

Veel journalisten presenteren het als de zoveelste aflevering in de reeks 'The Americas Go Crazy'. Na Trump in de Verenigde Staten en Bolsonaro in Brazilië komt er nu weer een extreem-rechtse autocraat die zich baseert op nationalisme, racisme en minachting voor de wetten en regels die de minderen in toom houden.

Sommige journalisten, wanhopig op zoek naar een verhaallijn die beklijft, schilderen deze verkiezingen zelfs af als een herhaling van de grote Chileense tragedie van 1973-1990, toen de linkse regering van Allende met geweld ten val werd gebracht door de zeventien jaar durende dictatuur van Augusto Pinochet (3.000 geëxecuteerd of "verdwenen", 30.000 gemarteld, enz.) Maar zo is het helemaal niet.

De grote verrassing in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen van vorige maand was dat een extreem-rechtse politicus genaamd José Antonio Kast de meeste stemmen kreeg. Hij belooft Chili te redden van de communisten (hoewel de communistische kandidaat slechts één procent van de stemmen kreeg), en van de kwaadaardige immigranten die de banen van hardwerkende Chilenen inpikken.

Sinds de laatste jaren 1,5 miljoen immigranten, de meesten vluchtelingen uit Venezuela en Haïti, het land (19 miljoen inwoners) zijn binnengekomen, voelen veel Chilenen zich overweldigd. Kast zegt dat hij een machtige sloot zal graven langs de Chileense grenzen (7.801 km.) om hen tegen te houden - het idee van een machtige Muur was al ingenomen - en die belofte heeft enige tractie.

Tot zover Trumpiaans, maar dan gaat Kast voluit voor Bolsonaro en spreekt hij liefdevol over zijn bewondering voor de dictatuur van Pinochet. Het zit in de familie: zijn eigen vader was een nazi die in het leger van Hitler vocht en pas na 1945 naar Chili verhuisde. Kast zou wel eens schade kunnen aanrichten als hij president zou worden - maar dat is minder waarschijnlijk dan het lijkt.

Kast schildert zijn tegenstander in de tweede ronde van 19 december, Gabriel Boric, af als een 'communist', maar de 35-jarige voormalige studentenleider is een schaap in wolfskleren. Hij lijdt aan de reflexmatige romantiek van Latijns-Amerikaans links, noemt collega's 'kameraad' en salueert af en toe met gebalde vuist, maar zijn politieke project is nauwelijks revolutionair te noemen.

Er zijn de gebruikelijke passages over feminisme, de groene economie, en de rechten van de LGBT-gemeenschap en inheemse volkeren, maar het politieke hart van Borics programma wordt gevormd door uitgebreide openbare gezondheidszorg en pensioenstelsels, het terugbrengen van de werkweek van 44 uur naar 40 uur, en de wederopbouw van het nationale spoorwegsysteem.

Het is het soort programma waar Joe Biden zich graag bij zou aansluiten. De vraag is echter of het radicaal genoeg is om de gedesillusioneerde veteranen van de massale straatprotesten van 2019 over te halen om op Boric te stemmen.

Chili is een welvarend land waar de helft van de bevolking zich zorgen maakt of ze het wel kunnen redden tot de volgende betaaldag. Het heeft de ergste inkomensongelijkheid van alle ontwikkelde landen, grotendeels te danken aan de erfenis van de Pinochet-jaren.

Andere landen die populistische autocraten aan de macht hebben gestemd, weten uit bittere ervaring dat dit soort situaties snel pratende slangenolieverkopers veel houvast geeft, dus de democraten in Chili maken zich terecht zorgen. De laatste stemmingen in Chili die er echt toe deden, lieten echter een ander beeld zien.

78% van de Chileense kiezers stemde in 2020 in met een nationale conventie om een nieuwe grondwet te schrijven die de grondwet uit het Pinochet-tijdperk moest vervangen. Bij de verkiezingen van afgelopen mei om de mensen te kiezen die die grondwet zullen schrijven, konden de rechtse partijen niet eens het derde deel van de leden kiezen dat nodig is om een veto uit te spreken over delen van de grondwet die de rechtse partijen niet bevielen.

Het Chileense electoraat is duidelijk in een onstabiele stemming, maar minder dan de helft van hen heeft de moeite genomen om te gaan stemmen in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen vorige maand. Zij wachtten op de tweede ronde, wanneer zij moeten kiezen tussen slechts twee kandidaten, in plaats van zeven.

In de laatste peiling voor de verkiezingen stond Boric nog 52%-48% voor op Kast. Het is nipt, maar het is waarschijnlijk genoeg.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer