Ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, bevat naar verluidt ongeveer 300 miljard sterren. Dat alleen al gaat het bevattingsvermogen van mijn kleine hersenen te boven. Wetenschappers ontdekken nu andere planeten die rond sommige van die verre sterren draaien, net zoals onze aarde rond de zon draait. Hoe meer wetenschappers rondkijken met steeds verfijndere technologieën, hoe meer van deze zogenaamde exoplaneten ze vinden.

Tot nu toe zijn er alleen al in de Melkweg zo'n 4000 exoplaneten ontdekt. Als je bedenkt dat er ongeveer 200 miljard andere sterrenstelsels in het bekende heelal zijn, lijkt het nogal onwaarschijnlijk dat het leven alleen hier op deze ene piepkleine planeet - de 'bleke blauwe stip' van Dr. Carl Sagan - tot bloei is gekomen. Zelfs een saaie oude scepticus als ik ziet de kans dat er buitenaards leven kan bestaan.

Constância

Zulke verbijsterende feiten onderzoeken was het laatste wat ik van plan was te doen na mijn aankomst in Midden-Portugal. Verre van dat. Het was altijd mijn bedoeling geweest om in het prachtige rustige stadje Constância aan te komen en daar gewoon een paar dagen te chillen. En natuurlijk, de zon van Constância scheen, het voelde heerlijk warm aan en er was altijd wel een schaduwrijke promenade langs de rivier om af te koelen als het te broeierig werd. Natuurlijk zijn er in Constância ook een paar heerlijke cafés aan de oever van de rivier om te helpen bij dat unieke Portugese ontspanningsproces.

Mijn keuze viel op Quinta de Santa Bárbara, gunstig gelegen aan de rand van Constância. Het is een 15e eeuws landhuis omgeven door mooi aangelegde tuinen. Het hotel was oorspronkelijk eigendom van een vriend van Camões, de beroemdste dichter van Portugal, en is een plaats met een rijke geschiedenis. Later, in de 18e eeuw, werd de Quinta eigendom van jezuïetenpriesters die er tot 1759 woonden.

Maar wat nog belangrijker is, het hotel ligt op slechts vijf minuten afstand van Centro Ciência Viva de Constância (Astronomiepark). Dit maakt Quinta de Santa Bárbara tot een ideale uitvalsbasis voor astronomiebobo's uit de hele wereld om samen te komen en te mijmeren over de vele wonderen van Portugal, maar ook over de wonderen van het heelal in het algemeen!

Astro-liefhebbers

Tijdens mijn verblijf in het gezelschap van dergelijke astrofanaten kwam ik te weten hoe wetenschappers al honderden potentieel bewoonbare planeten kennen. Blijkbaar zijn zij in staat de atmosfeer op zulke verre werelden te meten met behulp van een methode die spectroscopie wordt genoemd. Sterrenlicht schijnt door buitenaardse atmosferen, zodat deskundigen hier op aarde een reeks chemische analyses kunnen uitvoeren. Wanneer zij het soort stoffen ontdekken dat in de atmosfeer van de aarde wordt aangetroffen, veronderstellen zij niet onmiddellijk de aanwezigheid van leven. Dergelijke bevindingen kunnen echter wel een sterke aanwijzing vormen dat buitenaards leven daadwerkelijk mogelijk is.

Tijdens een lezing in het planetarium werd onthuld dat leven op aarde is ontdekt op enkele uiterst onherbergzame plaatsen. Gebieden waar nog maar een paar jaar geleden niemand ooit had gedacht dat er überhaupt leven zou kunnen bestaan. Wanneer wetenschappers nu nadenken over het bestaan van leven buiten onze eigen planeet, kijken zij dus naar de manier waarop de wetenschap microben heeft ontdekt op plaatsen hier op aarde waar het idee van overlevingskansen ooit ondenkbaar was.

Hoewel alle aardse levensvormen bekende DNA-profielen hebben, zijn sommige erin geslaagd zich zo te ontwikkelen dat zij een bestaan kunnen opbouwen in diepe oceaangeulen waar geen zonlicht beschikbaar is. Wetenschappers dachten ooit dat leven alleen kon bestaan op planeten die zich op een bepaalde afstand van hun plaatselijke ster bevonden, waar voldoende lichtstraling zou zijn om eenvoudig leven te ontwikkelen. De ontdekking dat leven floreert in omgevingen waar dat vroeger niet mogelijk leek, heeft de mogelijkheid geopend dat er misschien planeten of zelfs manen zijn die leven kunnen ondersteunen.

Intelligent leven

Microbieel leven dat zwemt in een soort buitenaardse oersoep of zich verstopt onder een buitenaards gesteente is één ding; intelligent leven vinden dat leeft in complexe samenlevingen of zelfs in technologisch geavanceerde buitenaardse beschavingen is iets heel anders. Zelfs als dergelijke geavanceerde wezens bestaan, zullen zij aan dezelfde natuurkundige wetten onderworpen zijn als de mensheid in ons eigen zonnestelsel en zelfs hier op aarde zelf.

Buitenaardse wezens zouden bij de complexe interstellaire communicatie met precies dezelfde beperkingen te maken krijgen als wij. Alleen al de afstand werpt dezelfde obstakels op. Zelfs communicatie met een beschaving in het centrum van onze eigen Melkweg, zo'n 25.000 lichtjaar van ons vandaan, zou vrijwel onmogelijk zijn. Het zou ruwweg 25.000 jaar duren voordat een verzonden boodschap hen zou bereiken en dan nog eens 25.000 jaar voordat wij hun antwoord zouden horen. Dat zou een frustrerende 50.000 jaar lange WhatsApp uitwisseling zijn! Probeer dan maar eens andere sterrenstelsels te berichten! Ik denk dat je de moeilijkheden hier wel begrijpt.

Op dit moment is het voor de mens onmogelijk om zelfs maar een groot ruimteschip naar Mars, onze dichtstbijzijnde planeet, te sturen. Het idee van interstellaire reizen leeft alleen in de fantasie van Hollywood filmmakers.

Zelfs als buitenaardse beschavingen over de juiste technologieën zouden beschikken om een reis naar de aarde te overleven, dan zouden ze wanhopig moeten zijn om ooit te overwegen aan zo'n odyssee te beginnen. Ik durf te zeggen dat hun astronauten niet erg gecharmeerd zouden zijn van de gedachte om tienduizenden jaren te reizen, alleen maar om elkaar te begroeten. Als ze op de een of andere manier wisten hoe onze aarde er 25.000 jaar geleden uitzag toen ze vertrokken, zou het een absolute schok zijn wat ze hier vandaag zouden aantreffen.

Mijn eigen hypothese geeft aan dat als zo'n geavanceerd ras zou bestaan, het zeker zou zijn gevormd door entiteiten die een zekere mate van logica bezitten? Mijn eigen simplistische logica geeft aan dat de mensheid zeker niets bezit dat zo'n hypothetisch geavanceerd ras ooit zou willen of nodig zou kunnen hebben. En dit is de reden waarom ik vermoed dat E.T. (als hij al bestaat) nooit de moeite zal nemen om bij de planeet Aarde langs te komen. Buitenaardse wezens zouden gewoon gelukkiger, veiliger en veel beter af zijn door te blijven waar ze zijn - op de planeet Zorgg.

Op mijn laatste avond in Constância zat ik op een campingstoel bij het planetarium, temidden van een stel sterrenkundigen. We staarden allemaal naar de prachtige heldere Portugese nachthemel en dachten na over de gevoelens van wijlen de grote Dr. Carl Sagan. Hij schreef de volgende verbazingwekkende woorden na het bestuderen van de beroemde 'bleke blauwe stip'-foto die het Voyager-ruimteschip maakte toen het ronddraaide om een laatste blik op 'thuis' te werpen voordat het ons zonnestelsel voorgoed verliet:

"Er wordt wel gezegd dat astronomie een nederige en karaktervormende ervaring is. Er is misschien geen betere demonstratie van de dwaasheid van menselijke hoogmoed dan dit verre beeld van onze kleine wereld. Voor mij onderstreept het onze verantwoordelijkheid om vriendelijker met elkaar om te gaan en het bleke blauwe stipje, het enige thuis dat we ooit hebben gekend, te behouden en te koesteren."

Vertel dat aan de politici!