Lezers die geïnteresseerd waren in mijn essay "Portugalidade - De essentie van Portugees zijn " (Opiniestukken TPN 16-05-2022) zullen blij zijn met de inhoud van een nieuw boek "Multiculturele Mensheid" dat deze maand wordt gelanceerd door de gespecialiseerde Britse uitgeverij Archaeopress.

Dit is een compilatie van zeventien artikelen met als gemeenschappelijke noemer het traceren van de wereldwijde invloed van de Portugese cultuur van de 15e tot de 20e eeuw. Elk artikel wordt tweetalig gepresenteerd met vertalingen voor de taal van het land waarnaar het verwijst. Het onderwerp is divers, maar de rode draden van taal en commercie domineren de verhalen.

Het gesproken Portugees is, net als andere keizerlijke talen, aangepast tot een basale "pidgin" volkstaal in de overheerste gebieden om een eenvoudige communicatie voor sociale en handelsdoeleinden met de moedertaalsprekers mogelijk te maken. Alleen al in Afrika zouden er enkele honderden dialecten zijn, gebaseerd op zeer uiteenlopende interpretaties door stammen. Het essay "Een conflicterend erfgoed: Mbanza Kongo (Angola)" geeft dit weer. Maar in Azië was de assimilatie van het Portugees met nationale talen veel complexer. Het eerste Chinees/Portugese woordenboek en grammatica werd in 1583/8 in Guangzhou samengesteld door jezuïtische missionarissen en werd kort daarna gevolgd door soortgelijke werken voor de Japanse en Koreaanse talen. Uiteraard was de promotie van het christendom een drijvende kracht, maar de wens tot culturele uitwisseling vereiste een diepere kennis van taal dan nodig was voor de markt.

De ondernemingszin van Portugese kooplieden tijdens en na het tijdperk van de ontdekkingen is een zaak van nationale trots, maar ging veel verder dan het legendarische geloof dat alle wegen voor de handel in zijde, damast, specerijen en slaven van het Verre Oosten naar Lissabon leidden. Dit moet worden aangepast om ook de talloze andere zeeroutes te omvatten die door de expertise van Portugese expediteurs naar havens aan beide zijden van de Stille Oceaan werden geëxploiteerd. Dit wordt behandeld in verschillende essays waarin ook wordt verwezen naar de rol die de Conversos speelden, die veel van de galjoenen die vanuit het maritieme centrum van Manilla opereerden, in eigendom hadden of bemande. Deze vroege handelsavonturiers, die bekend stonden als "De Natie" of gewoon "De Portugezen", hadden het enorme voordeel dat ze nauw verbonden waren met de Joodse diaspora met haar geavanceerde organisatie voor het verzamelen van inlichtingen, die de basis vormt voor succesvolle internationale handel.

Voor de Amerika's zijn er slechts twee essays. Het ene onderzoekt de "dekolonisatie van artefacten van kennis" die gepaard ging met de expansie naar het binnenland van Brazilië. Het andere maakt een merkwaardige vergelijkende studie van de Yumanos van Spaans Californië met de Moorse tradities van een boerengemeenschap in Mertola in de Alentejo.

Deze ongelijksoortige draden zijn aan elkaar geweven door de wetenschappers Marco Valente en Ana Cruz, die beiden al lange tijd verbonden zijn aan het Centrum voor Transdisciplinaire Archeologie van het Polytechnisch Instituut van Tomar. Dr. Valente heeft de afgelopen dertig jaar deelgenomen aan meer dan negentig erfgoedprojecten in Portugese gebieden. Dra. Ana Cruz, die helaas onlangs is overleden, was zeer deskundig op het gebied van de overvloedige tumuli in Midden-Portugal. Behalve dat ze mede-redacteur is, levert ze een fascinerende bijdrage getiteld "De archeologie van de dood in de regio Abrantes tijdens de laatste bronstijd". Illustraties van opgravingen in de necropolis van Bioucas-Souto gaan vergezeld van foto's van de nauwgezette restauratie van een anta.

Archaeopress publiceert de volledige editie voor een prijs van £70, wat gezien de gedetailleerde inhoud niet onredelijk is. Dit ondernemende huis biedt echter ook een beperkte Open Access service waarbij een gratis PDF kan worden gedownload: details op www.archaeopress.com.

Het is onvermijdelijk dat er vergelijkingen worden getrokken met het monumentale werk "In the Wake of the Portuguese Navigators" van fotograaf/historicus Michael Teague, dat nu moet worden beschouwd als een metgezel voor de boekenkast van iedereen die gepassioneerd bezig is met de bekendheid van Portugal als een klein land met een enorme wereldwijde invloed in de geschiedenis van de beschaving.

Roberto CavaleiroTomar, 08 oktober 2024