Als een van de haviken die George W. Bush overhaalden Irak binnen te vallen, toonde hij zich een slechte en gevaarlijke raadgever: hij koos steevast voor de zwaarste militaire optie.

Ook in 2018-19 als derde van Donald Trumps vier nationale veiligheidsadviseurs met een hoog personeelsverloop heeft hij zich niet in glorie gehuld. Hij was degene die Trump aanspoorde om het verdrag dat de nucleaire activiteiten van Iran beperkt, te verbreken en opnieuw sancties in te stellen. Als het verdrag niet nieuw leven wordt ingeblazen en Iran kernwapens krijgt, is hij de reden.

John Bolton is echter zeer nuttig in het voorspellen van wat andere lastige en meedogenloze mensen zouden kunnen doen. Zoals het er in juli uitzag, was een verrassingsstaakt-het-vuren van Rusland in oktober inderdaad een potentiële nachtmerrie voor Oekraïne, en het bleef tot ongeveer een week geleden nog steeds een aannemelijke dreiging.

Tegen half juli was het Russische offensief op alle fronten tot stilstand gekomen, maar tegen die tijd had Moskou ongeveer 20% van het grondgebied van Oekraïne onder controle (de Krim en de delen van Oost-Oekraïne die het in 2014 al had ingenomen meegerekend). Bovendien had Rusland bijna de hele Oekraïense kust onder controle, zodat het alleen Odesa en een paar satelliethavens in het verre westen overhield.

Anderzijds was het Russische leger uitgeput en gedemoraliseerd, en was er weinig hoop dat het nog nieuwe veroveringen in Oekraïne zou kunnen doen. Of deze realiteiten ook duidelijk waren voor de Russische president Vladimir Poetin is onbekend, maar zijn oude makkers bij de FSB (de vroegere KGB) zullen hem wel op de hoogte hebben gehouden.

Dus, zo berekende John Bolton, zou Poetins beste optie zijn om een staakt-het-vuren te bewerkstelligen dat de gevechtslinies bevriest waar ze nu liggen. Dat zou de Oekraïners de kans ontnemen om hun lang beloofde tegenoffensief te lanceren, een groot deel van hun land in Russische handen laten en Moskou de tijd geven om zijn leger weer op te bouwen.

Poetin zou dit gemakkelijk als een overwinning kunnen afschilderen, aangezien Rusland hierdoor veel meer land zou krijgen en Oekraïne sterk zou verzwakken. Hij zou zelfs met de eer kunnen strijken dat hij veel levens heeft gered. En aangezien hij het staakt-het-vuren nooit zou laten uitmonden in een formele vredesregeling, zou hij de oorlog gemakkelijk kunnen hervatten zodra zijn strijdkrachten klaar zijn.

De Oekraïners zouden blijven volhouden dat de oorlog moet doorgaan omdat zij hun grondgebied nog niet hebben teruggewonnen, waarop de rest van de wereld (inclusief de meeste van hun huidige aanhangers) had kunnen en moeten antwoorden dat er geen bewijs was dat zij dat ooit zouden kunnen doen. Het is tijd om 'realistisch' te zijn en te redden wat je kunt redden uit de brokstukken.

De Europese regeringen zouden Kiev er ook stilletjes op wijzen dat al hun kiezers een lange, strenge winter tegemoet gaan met energietekorten en een daverende inflatie - maar de meeste van die moeilijkheden zouden verdwijnen als het schieten ophield en de sancties tegen Rusland werden beëindigd. Wees alstublieft niet "onredelijk".

Ze zouden niet ronduit zeggen dat de stroom wapens en geld zal vertragen of stoppen als de Oekraïners niet voor rede vatbaar zijn, maar je hoeft die dingen nooit hardop te zeggen. En uiteindelijk zou Oekraïne moeten toegeven.

Dat was de nachtmerrie van John Bolton, en die was in juli volledig geloofwaardig. Het enige wat Poetin tegenhield was de vurige hoop dat hij nog meer grondgebied kon winnen door de gevechten voort te zetten. Toen hij eenmaal van dat waanidee was ontdaan, zou hij uiteraard voor optie B kiezen.

Maar nu is die optie Poetin plotseling uit handen genomen. De zeer snelle opmars van de Oekraïense troepen in de afgelopen dagen in het noordoosten, waarbij de Russische troepen voor hen op de vlucht sloegen, is misschien geen beslissend keerpunt in de oorlog, maar Poetin kon pas een staakt-het-vuren afkondigen toen hij nog steeds de overhand leek te hebben in de gevechten.

Hoe staan de Oekraïners er nu voor? Veel beter af dan voorheen, want een opgelegd staakt-het-vuren was de grootste bedreiging waarmee zij werden geconfronteerd. De verleiding om door te gaan en te proberen de oorlog nu te beëindigen zal groot zijn, maar zij zouden drie keer moeten nadenken voordat zij daaraan toegeven.

De toevoer van wapens uit het Westen zal doorgaan, en hun leger zal in het voorjaar veel gemakkelijker een aanhoudend en beslissend offensief kunnen lanceren dan nu het geval is. Het Russische leger zou met nog een paar harde klappen tijdens de winter uit elkaar kunnen vallen, maar misschien ook niet - en een ernstige Oekraïense militaire terugslag zou de dreiging van een opgelegd staakt-het-vuren nieuw leven inblazen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer