Albright had het eigenlijk over de bende ex-communisten waarin Fico zijn politieke vaardigheden heeft aangescherpt. Sommigen waren vanaf het begin gewelddadige misdadigers en hun tactieken hebben hen in staat gesteld om de macht in Slowakije bijna de helft van de tijd in handen te houden sinds de omverwerping van het communistische bewind in 1989. Maar laten we eerst duidelijk zijn over wat deze moordpoging niet betekende.

Het is geen voorbode van een nieuw tijdperk van politiek extremisme in Europa. Het staat op de laagste sport van de escalatieladder, waarbij een 'eenzame wolf' met obscure of onbekende motieven probeert een prominent politiek figuur te vermoorden.

Dat leidt altijd tot speculaties over bredere motieven, zoals de opmerking van de Slowaakse veiligheidsexpert Juraj Zabojnik dat "als er vier of vijf schoten worden gelost, iemand schuldig is. Ik heb niemand voor de premier zien springen" (om een kogel of vijf voor hem op te vangen).

Kom op zeg. Misschien waren Fico's lijfwachten afgeleid, of misschien hielden ze gewoon niet genoeg van hem om voor hem te sterven.

De tweede sport van de ladder is wanneer regeringen tegenstanders in binnen- of buitenland laten vermoorden. Dit komt vrij vaak voor en varieert van India dat opdracht geeft tot het doden van Sikh-nationalisten in Canada tot Israël dat Iraanse generaals doodt met ballistische raketten in de Iraanse ambassade in Syrië. Het wordt gezien als erg ondeugend, maar niet de moeite waard om een oorlog voor te voeren.

Het hoogste niveau wordt bereikt wanneer regeringen de moord op de hoofden van andere regeringen regelen. Dat is zeer zeldzaam, omdat de gevolgen onvoorspelbaar en extreem kunnen zijn.

Servische legerofficieren beraamden de moord op aartshertog Franz Ferdinand, de erfgenaam van de Oostenrijkse troon, en veroorzaakten de Eerste Wereldoorlog. De moord op John F. Kennedy had de Derde Wereldoorlog kunnen veroorzaken als de CIA had geconcludeerd dat Lee Harvey Oswald, zijn moordenaar, in opdracht van Moskou had gehandeld. (Hij verbleef een tijd in de Sovjet-Unie).

De gebeurtenissen in Slowakije vorige week zullen echter geen oorlog veroorzaken. "We staan op de drempel van een burgeroorlog," waarschuwde Matúš Šutaj Eštok, de minister van Binnenlandse Zaken in de regering van Fico, die paniek zaaide terwijl hij deed alsof hij de paniek wilde bedaren, maar Slowakije is nog lang niet zo ver.

Fico's Smer-partij is het soort nationalistisch-populistische organisatie dat nu gemeengoed is in Oost-Europa. Ze probeert de media van de oppositie de mond te snoeren - "hyena's, idioten en anti-Slowaakse prostituees", in de woorden van Fico - en ze houdt van het regime van Poetin in Rusland. Hij verafschuwt Joden, Roma, homo's, Oekraïners en de Europese Unie (hoewel hij EU-geld aanneemt).

Met andere woorden, Fico is de verloren tweelingbroer van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Ze zijn allebei neven van de Pool Jarosław Kaczyński (behalve dat zijn Partij Recht en Rechtvaardigheid, als Pool, zeer pro-katholiek en anti-Russisch is). En ze zien er allemaal hard-rechts uit, maar het is ingewikkelder dan dat.

Het feit, dat over het algemeen niet wordt genoemd in beleefd gezelschap, is dat de meeste laaggeschoolde, slecht opgeleide mensen het beter deden onder de communistische regimes dan nu. Ze worden oud, waardoor ze zich nog meer buitengesloten voelen. En aangezien Oost-Europese landen zeer lage geboortecijfers hebben, vormen ze nog steeds een behoorlijk groot deel van de volwassen bevolking.

Dus als je een ambitieuze jongere politicus bent die flexibel is in ideologie, dan is dit de stemgroep die je moet aanspreken: teleurgesteld, achtergebleven en met alle oude nationale vooroordelen nog intact. Orbán begon als een liberale vuurstorm en hij wist ze te vinden; Fico begon als een carrièregerichte jonge communist en hij wist ze ook te vinden.

Deze groep is niet stereotiep 'rechts'. Ze hebben een hekel aan minderheden en zijn bang voor immigratie, maar ze zijn allemaal voorstander van grote welvaartsuitgaven door de staat. Ze maken zich niet veel zorgen over mensenrechten en mediavrijheid, en een beetje ruw gedoe deert ze ook niet.

De aanval op Fico was veel groter en natuurlijk zijn ze bezorgd, maar het is onwaarschijnlijk dat ze met geweld zullen reageren. Hun partij is tenslotte nog veilig aan de macht - en het is sowieso niet duidelijk wie ze zouden moeten aanvallen.

De man die Fico neerschoot, Juraj Cintula, was een 71-jarige gepensioneerde veiligheidsagent zonder bekende politieke banden, hoewel kennissen zeggen dat hij in het verleden een deel van het beleid van Fico had gesteund en een ander deel had afgewezen. We weten niet wat hij afgelopen woensdag dacht, maar het lijkt een vrij toevallige gebeurtenis te zijn geweest.

Fico zal het overleven, hoewel zijn verwondingen duidelijk levensveranderend zijn. Er is een 'golf' van gewelddadige retoriek in Europa, maar niet van daadwerkelijk geweld. Wat betreft het stemblok dat mensen als Fico macht geeft, dat wordt jaar na jaar ouder.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer