Een Portugese collega vroeg me onlangs wat een 'Christmas Cracker' was, toen er eentje naast haar bord lag op een kerstfeest. Ik schaamde me dat ik, ondanks dat ik Engels ben, geen idee had waarom wij Britten ze altijd hadden, of waar ze vandaan kwamen, maar ze hebben altijd deel uitgemaakt van kerstvieringen in het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Gemenebestlanden zoals Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.

Naar het schijnt zijn ze uitgevonden door een (banket)bakker uit Londen genaamd Tom Smith (1823 - 1869) die in de jaren 1840 een winkel begon in Clerkenwell, waar hij oorspronkelijk bruidstaarten en snoepgoed maakte. Hij ontdekte de Franse 'bon bon' tijdens een reis naar Parijs - een gesuikerde amandel gewikkeld in een draai van vloeipapier - die een hit bleek te zijn in de kersttijd en om de verkoop het hele jaar door aan te moedigen, voegde hij een klein liefdesmotto toe aan de binnenkant van de wikkel.

Snap binnenin

De inspiratie om de explosieve 'knak' toe te voegen was vermoedelijk om het knisperende geluid van een houtvuur in de kersttijd na te bootsen. Onze ondernemende Mr Smith patenteerde zijn eerste cracker in 1847 en perfectioneerde het mechanisme in de jaren 1860. Het waren gewoon twee smalle stroken papier die op elkaar lagen, met aan de ene kant zilverfulminaat geverfd en aan de andere kant een schurend oppervlak - en als ze uit elkaar werden getrokken, veroorzaakte de wrijving een kleine - maar luidruchtige - knal. De crackers werden meestal door twee mensen uit elkaar getrokken, maar als er een groep rond een tafel zat op een feestje, sloeg iedereen zijn armen over elkaar om alle crackers tegelijk uit elkaar te trekken. Tegenwoordig is het liefdesmotto vervangen door een flauwe grap, en geen enkel kerstfeest zou compleet zijn zonder crackers, waarbij mensen er plezier in scheppen om de 'motto's' (zoals ze nog steeds af en toe worden genoemd) hardop voor te lezen over de tafel aan elkaar, kreunend om de antwoorden, en ze zijn eigenlijk best een ijsbreker als er vreemden op het feestje zitten.

Alles met de hand gemaakt

Na verloop van tijd voegde Walter, de zoon van Tom, de papieren hoeden toe en kocht hij nieuwigheden en cadeautjes uit Europa, Amerika en Japan om in de cracker te stoppen. Het succes van de cracker zorgde ervoor dat ze in de jaren 1890 2000 mensen in dienst hadden.

Crackers en hoeden werden met de hand gemaakt, waarbij vloeipapier met zware guillotines werd gesneden, geplakt, gevouwen en zorgvuldig verpakt voor een perfecte presentatie.

Novelty crackers volgden actuele trends en hun doosjes refereerden aan populaire rages, waarbij schrijvers de opdracht kregen om gevatte teksten te schrijven en crackers werden gebruikt om belangrijke gelegenheden te vieren.

De Totem Cracker

Tegen de jaren 1920 werden de crackers van Tom Smith geadverteerd als 'Wereldberoemde kerstcrackers. Geen feest compleet zonder ze'. De beroemde 'Totem Tom-Tom Crackers' waren gebaseerd op een West End hit 'Rose-Marie' die zich afspeelde in de Canadese Rockies, met een koor van meer dan 50 'Redskin Totem-Pole Girls', gekleed in kleurrijke outfits en uitgebreide hoofdtooien, en zijn beroemde totem cracker was gebaseerd op dezelfde meisjes, die de decadente frivoliteit van de musical uit het flapper-tijdperk belichaamden. Ze kwamen compleet met Totem-Pole Girl hoofdtooien, muzikaal speelgoed, imitatiejuwelen en 'kwinkslagen en grappen' en werden verkocht voor 34 shilling, een enorm bedrag in die tijd.

In de jaren 1950 en 1960 maakte Tom Smith & Co. 30.000 crackers per week. Vandaag de dag worden er kerstcrackers gemaakt voor elke portemonnee, van luxueus tot ludiek, en kunnen ze van alles bevatten, van een plastic snor tot iets nuttigers, zoals een luxe pen. Het merk Tom Smith produceert nog steeds luxe crackers, waaronder speciale crackers voor het Britse koninklijk huis, hoewel de ontwerpen en de inhoud een goed bewaard geheim zijn!

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan