Deze observatie is deels ingegeven door de huidige oorlogen in Oekraïne en de Gazastrook, maar ook door de verwarde verontschuldiging die een jonge vakbondsfunctionaris maakte op de website van een Canadese universiteit waar ik onlangs sprak.

In Canada, de wereldhoofdstad van excuses, begint bijna elke openbare gebeurtenis met de erkenning dat deze plaatsvindt op het 'niet-geclaimde grondgebied' van een of meer 'First Nations' (hoewel deze verklaringen nooit eindigen met de belofte dat de 'kolonisten' het grondgebied gaan teruggeven).

Deze aanname van collectieve historische schuld leidt zelfs tot verklaringen van persoonlijke schuld zoals die van de studentenvakbondsleider die ik hierboven noemde. "Mijn naam is [naam weerhouden]," schreef ze op de website. "Ik gebruik zij/hun voornaamwoorden en ik ben een kolonist en ongenode gast op het niet-gecedeerde grondgebied van de Songhees, Esquimalt en WSANEC First Nations.

Het zou grappig zijn als het niet zo triest was. Ze is geboren in Canada, net als haar ouders enkele generaties geleden, en ze heeft geen ander thuis. Ze voelt zich alleen schuldig omdat ze niet begrijpt hoe de geschiedenis werkt. De mensen aan wie ze zich verontschuldigt, waren bijna zeker ooit zelf veroveraars.

Er zijn al minstens veertienduizend jaar mensen in Amerika. Tenzij de cyclus van eeuwigdurende verovering en herovering daar anders werkte dan overal elders in de wereld, kan er geen stukje grond zijn dat in die lange periode niet meerdere keren met geweld van eigenaar is gewisseld. We kennen alleen de details niet.

De cyclus was zeker nog gaande toen de Europeanen vijf eeuwen geleden arriveerden. Het Azteekse rijk in wat nu delen van Mexico zijn en het Incarijk in de Andes, beide gebaseerd op verovering, waren minder dan 300 jaar oud. De heerschappij van de Azteken was zo wreed dat de meeste onderdanen van dat rijk zich verenigden met de Spaanse veroveraars om het omver te werpen.

Zo heeft de geschiedenis altijd gewerkt. De oorlogen van de Europese grootmachten in het 'moderne' tijdperk waren slechts variaties op een thema en tot 1945 veranderde er eigenlijk niets. Toen veranderde alles.

De politiek van de Tweede Wereldoorlog was bekend, maar de technologieën waren te machtig geworden: de Tweede Wereldoorlog kostte minstens 40 miljoen mensen het leven en tegen het einde werden er kernwapens gebruikt. De mensen waren terecht bang en kwamen collectief tot de conclusie dat er een einde moest komen aan de eindeloze oorlogen en de voortdurende verandering van grenzen met geweld.

Direct na de oorlog werden veel grenzen veranderd - Polen werd bijvoorbeeld meer dan honderd km. naar het westen verplaatst - maar toen eind 1945 het Handvest van de Verenigde Naties van kracht werd, was de nieuwe regel duidelijk: geweld en zelfs dreiging met geweld tussen de lidstaten is verboden en grenzen mogen vooral niet meer met geweld worden veranderd.

Dit betekende de bevriezing van veel historische onrechtvaardigheden, omdat bijna alle grenzen het resultaat waren van oorlogen in het verleden, niet van vrije stemmingen of wettelijke beslissingen. Als we echter zouden toestaan dat de grenzen opnieuw met geweld worden veranderd, zou dat de deur openzetten voor toekomstige oorlogen ad infinitum, dus moeten ze blijven waar ze zijn - voor altijd.

Dat was logisch. Er waren inderdaad geen goede alternatieven en zelfs acht decennia later wordt de nieuwe regel in de overgrote meerderheid van de gevallen nog steeds nageleefd. Alle koloniale grenzen bleven intact toen de Europese rijken instortten, inclusief de binnengrenzen van de oude Sovjet-Unie. Als gevolg daarvan zijn er geen grote oorlogen meer geweest, alleen lokale.

Sommige van die oorlogen waren behoorlijk groot, maar geen enkele heeft ook maar één procent van de mensen gedood die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Ondanks incidentele uitzonderingen zoals de Russische invasie in Oekraïne en de verschillende oorlogen over de grenzen van Israël en Palestina, is de nieuwe regel een enorm succes.

Dus waarom is het juist om Israëli's die joodse nederzettingen bouwen op de bezette Westelijke Jordaanoever 'kolonisten' te noemen, maar verkeerd voor de jonge Canadese vrouw om zichzelf te zien als een 'kolonist en ongenode gast' in haar eigen land? Het is echt een kwestie van data.

De grenzen van Canada zijn, net als die van de overgrote meerderheid van de landen, ouder dan het VN-Handvest en zijn vastgesteld door de bevriezing. Die van Israël en Palestina werden vastgelegd door de VN-verdeling van 1948, maar werden onmiddellijk gewijzigd door de oorlog van dat jaar. Ze kunnen alleen definitief geregeld worden door wederzijdse overeenstemming en in de tussentijd meer land in beslag nemen is illegaal.

De grens tussen Rusland en Oekraïne bestond al voor 1945, werd later meermaals door Moskou geratificeerd en kan wettelijk niet met geweld worden veranderd. Er zijn echt regels, al is de handhaving ervan duidelijk onduidelijk.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer