Over een deel van haar lengte vormt de Guadiana een natuurlijke grens tussen Spanje en Portugal. Onze tocht van Vila Real de Santo Antônio (VRSA) naar Monsaraz, ver weg van de toeristische trekpleisters, is een niet te missen ervaring.

Vila Real de Santo António is een beetje een curiositeit. Hoewel de stad niet zo toeristisch is als andere plaatsen in de Algarve, zou het niet eerlijk zijn om te suggereren dat VRSA niet zijn deel van de bezoekers trekt. Het is echter de moeite waard op te merken dat VRSA niet helemaal aanvoelt als Albufeira of Vilamoura. Dit zal ongetwijfeld aantrekkelijk zijn voor degenen die niet hunkeren naar die Benidormiaanse 'strip'-vibe.

Gelegen aan de monding van de Guadiana, beschikt deze aangenaam ontspannen maar niettemin bruisende grensstad over een jachthaven, een promenade langs de rivier en nabijgelegen schaduwrijke paden door dennenbossen die over een aantal indrukwekkende duinen naar een uitgestrekt zandstrand leiden (Praia Santo António). Er is ook een regelmatige veerdienst naar het Spaanse Ayamonte, waar u een lichte tapaslunch kunt krijgen. Terug in VRSA kunt u zich 's avonds gemakkelijk bezighouden met het bekijken van enkele typisch Portugese menu's met lekkernijen als mollige knoflookgarnalen, verse tonijn, bacalhau en vele andere plaatselijke lekkernijen.

"Klein Lissabon"

Geniet van uw zonnige VRSA-middagen onder het genot van een verfrissend drankje of een aromatische kop koffie onder zachtjes wuivende parasols op het Praça Marquês de Pombal. U zult ongetwijfeld het architectonische erfgoed van VRSA's marktplein waarderen, dat de titel 'Klein Lissabon' kreeg dankzij de invloed van de genoemde Marquês, die toezicht hield op de wederopbouw van Lissabon en ook VRSA na de aardbeving van 1755.

De welvaart van de stad was ooit gebaseerd op inkomsten uit visconservenfabrieken. Deze industrie raakte in de jaren 1960 in verval, waardoor een deel van de rivieroevers van VRSA er vervallen bij kwamen te liggen. Tegenwoordig biedt het toerisme de stad nieuwe mogelijkheden, waardoor sommige hotels die zich het dichtst bij de centrale voorzieningen van de stad bevinden, een grondige opknapbeurt hebben gekregen. Zij bieden de gelukkige gasten luxueuze accommodatie, compleet met ultramoderne zwembaden en bars op dakterrassen.

Slechts een paar minuten stroomopwaarts ligt de oude rivierhaven van Castro Marim. Dit kleine stadje ligt naast uitgestrekte moerasgebieden die bekend zijn bij ornithologen die vaak het gebied bezoeken om grote zwermen flamingo's te observeren. Vanaf het hooggelegen middeleeuwse kasteel van de stad hebt u een spectaculair uitzicht over de rivier richting Ayamonte en over de zoutmoerassen richting VRSA.

De internationale brug over de Guadiana kijkt spectaculair uit over deze geweldige vergezichten terwijl drukke rijstroken vrijelijk Spanje en Portugal kruisen. Net als op veel andere plaatsen in deze vaak hete uithoek van de Algarve oogsten de inwoners van Castro Marim het favoriete zout uit de Algarve: zeezout. Het wordt op natuurlijke wijze gewonnen door zeewater te laten verdampen uit ondiepe kunstmatige lagunes, waardoor zuivere witte zoutkristallen ontstaan. Nog een van de vele natuurlijke rijkdommen van Portugal.

Onverwacht genot

Dan de onverwachte geneugten van Alcoutim. Hier kunt u gemakkelijk een al te korte boottocht maken over dit smalle stroomopwaartse deel van de rivier naar het Andalusische stadje Sanlúcar de Guadiana. Het is de moeite waard te vermelden dat een deel van de 40 km van Castro Marim naar Alcoutim kan worden afgelegd over een secundaire weg die langs de oevers van de rivier loopt (EM507). Let wel, dit is een vrij smalle, oude weg, maar hij biedt niettemin een vrij spectaculair landelijk landschap. Er zijn ontelbare sinaasappelplantages en olijf- en amandelboomgaarden. We zagen ook enkele mooie tuinen vol vijgen en abrikozen, waardoor dit een van de meest pittoreske rivierritten is die je je kunt voorstellen. Het is zeker de moeite waard om te gaan kijken.

Voor een klein stadje biedt Alcoutim een adembenemend uitzicht op zowel Spanje als Portugal. Twee oogverblindende, witgekalkte dorpjes schitteren in de warme Iberische zon als ze zich koesteren aan weerszijden van de glorieus groene, zacht meanderende rivier. Sanlúcar en Alcoutim laten trots hun kastelen zien, die elkaar bijna grimassen toewerpen vanaf de overkant van de rivier. Ik kan me zo voorstellen dat deze oude vestingwerken hun rol als trotse bewakers van deze Iberische grensgebieden zullen blijven vervullen. Gelukkig zijn we aan weerszijden van de rivier allemaal van harte welkom in een prachtige, gezellige omgeving vol bloemen en groene ruimten. De rivier biedt gewoon een zonovergoten achtergrond met uitzicht op bars, cafés en restaurants. Alcoutim en Sanlúcar zijn een absolute must-see. Ik hou gewoon van deze prachtige regio.

Deze road trip is een beetje zoals de Guadiana zelf, want de route kan, als je dat wilt, tussen Spanje en Portugal slingeren. Zo kunnen deelnemers profiteren van een aangenaam 'best of both worlds'-scenario. De majestueuze landschappen van Alentejo's natuurpark Guadiana Valley bieden uitzicht op de meest adembenemende nachthemels die ik ooit heb meegemaakt. Dit is astronomie in Ultra High Definition! Je kunt naar andere beschavingen op verre planeten zwaaien en ze kunnen je waarschijnlijk ook echt zien en terugzwaaien. Met een enthousiaste vriend die gek is op astronomie, slaagde ik erin om Andromeda, Taurus, Pegasus, de Melkweg, de Ploeg, de Poolster en een paar van de planeten te identificeren. We konden het allemaal zien. Tijdens de warme uren overdag vliegen steenarenden, torenvalken en zelfs valkuilen op de thermiek over de Guadiana, die door het meest spectaculaire landschap van de Alentejo loopt.

Glooiende vlaktes

Iets noordelijker buigt de Guadiana af van de Spaanse grens en gaat diep het Alentejo-landschap in. Mértola ligt op slechts 37 km van Alcoutim, aan de rand van het natuurpark. Dit is een stadje met een typisch Iberisch labyrint van smalle straatjes met kinderkopjes, plaatselijke winkeltjes en een aantal nogal rustiek aandoende gebouwen waar vaak leuke barretjes en wijnwinkeltjes (garrafeiras) zijn gevestigd. De bars en cafés worden vaak bezocht door wat oudere, diep onderkoelde vriendelijke lokale mannen die genieten van een paar ijskoude biertjes tijdens die warme Alentejo-middagen.

De Mértola streek staat bekend om de jacht in de uitgestrekte glooiende vlaktes. Er is eindeloos struikgewas van jeneverbes, rotsroos, eucalyptus en dennen, dat een uitstekende schuilplaats biedt aan wildsoorten als wilde zwijnen, rode patrijzen, wilde hazen en damherten. Mértola is een stad die bekend staat om zijn jachttradities en wordt vaak de jachthoofdstad van Portugal genoemd! Het wild staat vaak op de menukaarten van de plaatselijke restaurants met overal muurschilderingen en beelden van deze dieren.

Mértola biedt een nog mooier uitzicht op de Gaudiana met mooie kades en steigers die nog steeds worden gebruikt door een reeks kleine vaartuigen die regelmatig dit bevaarbare deel van de rivier bevaren. De stad was ooit een bijzonder belangrijke handelspost waar graan en andere goederen stroomafwaarts naar Atlantische havens werden verscheept.

Verloren in de tijd

Nog een uur rijden brengt ons noordwaarts naar Monsaraz. Dit is nog zo'n oude en betoverende stad verloren in de tijd. Het is een ommuurde vesting die opzettelijk op een verhoging is gebouwd, zo'n 600 meter boven de uitgestrekte Alentejovlakte. De witgekalkte straten maken van het hooggelegen stadje een surrealistische en idyllische plek om van het schitterende uitzicht op de Alqueva-dam en het omringende platteland te genieten.

Hoewel Monsaraz onze laatste stop was, eindigde onze reis daar niet. We gingen op weg naar Elvas en het enorme Amoreira Aquaduct, en kozen voor een Spaanse terugweg naar VRSA. Maar, dat is een ander verhaal.

Author

Douglas Hughes is a UK-based writer producing general interest articles ranging from travel pieces to classic motoring. 

Douglas Hughes