Naar verluidt staan momenteel meer dan een miljoen soorten op de rand van uitsterven. De groeiende menselijke bevolking is de drijvende kracht achter het uitsterven omdat onze collectieve activiteiten habitats blijven verwoesten, het milieu vervuilen en aanzienlijke (negatieve) milieu- en klimaatveranderingen veroorzaken.

Elk jaar komen de Verenigde Naties bijeen in een poging de zoveelste "COP"-overeenkomst (Conference of the Parties) te sluiten om de natuur te beschermen. Wetenschappers blijven er bij de wereldgemeenschap op aandringen hun COP-verbintenissen na te komen en wijzen op de steeds ernstiger wordende gevolgen als de waarschuwingen in de wind worden geslagen.

Als we de details nader bekijken, wordt duidelijk dat het verlies van een hele soort niet alleen maar deprimerend is. Dergelijke verliezen betekenen een enorme belasting voor de natuurlijke wereld met zijn delicate web van ecosystemen en zijn buitengewone overvloed aan ingenieuze symbiotische netwerken.

Wanneer een soort uitsterft, verdwijnt een hele reeks kenmerken mee. Dat betekent genen, bepaalde gedragingen, gewoontes en unieke interacties met andere dieren en planten (die zich in de loop van ontelbare millennia hebben ontwikkeld). Dat alles wordt plotseling en onherroepelijk uit de mix verwijderd. Dit is bijna alsof je een radertje uit een motor verwijdert en dan verwacht dat die motor vlekkeloos blijft presteren.

Gevolgen

De gevolgen van elk uitsterven zijn duidelijk catastrofaal omdat elke soort zo'n belangrijke rol speelt binnen een bepaald ecosysteem. Die rol kan bestaan uit het bestuiven van bepaalde planten, het toevoegen van voedingsstoffen aan de bodemstructuur en zo een heel regenwoud vruchtbaar en gezond houden zodat andere soorten ook kunnen gedijen onder het beschermende bladerdak. In principe is de functie van elke soort cruciaal voor het welzijn van hele ecosystemen. Elk verlies kan leiden tot de transformatie van een heel landschap en dat is wat ons uiteindelijk allemaal treft. Het is dan ook niet overdreven wanneer wetenschappers erop wijzen dat het verlies van veel soorten kan leiden tot het instorten van hele systemen. In mijn boek is een miljoen bedreigde soorten veel!

Uitsterven is helaas geen nieuw fenomeen. Honderden unieke dieren zijn al verdwenen. In recente tijden is het de schuld van de mens, omdat hij te efficiënte vis- of jachtpraktijken heeft ontwikkeld waardoor bepaalde soorten onder ondraaglijke druk komen te staan. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld werd de Quagga (een soort zebra) aan het eind van de 19e eeuw tot uitsterving bejaagd. Natuurlijk kennen we allemaal het lot van de arme Dodo, de legendarische loopvogel die eind 1600 op het eiland Mauritius werd uitgeroeid. Helaas is de Dodo uitgegroeid tot een soort van uitstervende poster jongen - een icoon van de meer sinistere kant van de mensheid.

Meer recente uitstervingen hebben mensen in staat gesteld om te communiceren met de laatst bekende exemplaren van sommige soorten (bekend als "endlings"). Dit is hartverscheurend om te zien, omdat we allemaal weten dat deze zogenaamde endlings het laatste hoofdstuk vormen van wat een heel evolutionair verhaal was. Dus, zie je, elk uitsterven gaat veel verder dan tragedie, het is eigenlijk rampzalig.

In 2008 bleek uit een rapport dat maar liefst 22% van de inheemse soorten in Portugal met uitsterven wordt bedreigd. Dit cijfer van 22% omvat 12% van de 91 inheemse zoogdieren in Portugal. Als men deze cijfers slechts als statistieken beschouwt, dreigt Portugal grote delen van zijn inheemse planten- en diersoorten voorgoed te verliezen. De omvangrijke problemen van de natuur liggen dus veel dichter bij huis dan we misschien willen geloven.

Hier is een korte lijst van slechts enkele van de bedreigde dieren in Portugal:

- Euraziatische otter

- Bechsteins vleermuis

- Tuinslaapmuis

- Geoffroy's vleermuis

- Bruinvis

- Azoren vleermuis

- Vinvis

- Portugese keizerarend

- De Pyreneese Desman

- De Iberische lynx

De Iberische lynx is een van de zeldzaamste dieren van Portugal. Zoals de naam al zegt, komt deze soort oorspronkelijk van het Iberisch schiereiland en komt voor in gebieden met dicht struikgewas, bossen, maar ook op graslanden en weilanden (in de buurt van rivieren). Deze katten zijn solitaire dieren met korte staarten, grote puntige oren en lange poten die hen het verbazingwekkende vermogen geven om meer dan een meter hoog te springen! Een volwassen Lynx kan een gewicht hebben van 20-25 pond, ruim twee keer zoveel als een volwassen huiskat. De kleur van de Lynx varieert het hele jaar door om een optimale camouflage te behouden. Meestal zijn ze roodachtig geel of grijsbruin van kleur.

Dan is er nog de even magnifieke Portugese Keizerarend, die toevallig ook een van Europa's meest bedreigde vogels is. De arend wordt voornamelijk bedreigd door het verlies van zijn habitat als gevolg van menselijke activiteiten zoals bouwprojecten en geleidelijke ontbossing. Hierdoor en door andere door de mens veroorzaakte milieuproblemen zijn deze prachtige roofvogels gedwongen alternatieve locaties te zoeken waar ze kunnen leven en broeden.

De Pyreneese Desman is een ander zeldzaam dier dat zich hier in Portugal bevindt. Dit dier heeft een lange neus die een beetje lijkt op de snuit van een miereneter. Deze snuit wordt gebruikt om te zoeken naar voedsel zoals weekdieren, wormen, larven, schaaldieren enzovoort. De Desman is een klein zoogdier dat leeft rond de oevers van meren, maar ook rond boerderijen en nederzettingen waar voedsel gemakkelijk toegankelijk is.

Unieke locatie

De unieke geografische ligging van Portugal betekent dat er zowel veel Noord-Afrikaanse als Europese soorten leven. De meest bedreigde fauna van Portugal zijn vaak schuwe dieren die leven in bossen, wetlands en rotsachtige gebieden.

Om onze planeet te beschermen, wordt het steeds duidelijker dat we eerst de planten en dieren moeten redden. Duurzaamheid en milieubescherming zijn momenteel een hot item; bijgevolg proberen steeds meer mensen een milieuvriendelijke levensstijl aan te nemen. Natuurlijk willen we allemaal een positieve impact hebben op onze wereld, maar is onze groeiende menselijke bevolking wel duurzaam op lange termijn?

Alles wat we als individu kunnen doen zijn kleine dingen, zoals proberen duurzamer te reizen, ons gebruik van schadelijke plastics verminderen en zelfs kiezen voor duurzaam geproduceerde kleding.

Het andere grote probleem is grootschalige voedselverspilling. Maar liefst 33% tot 50% van ons voedsel wordt verspild. Behalve dat het ons allemaal veel geld kost, moeten we niet vergeten dat al ons weggegooide voedsel moet worden geproduceerd, opgeslagen en vervoerd. Zelfs als we het weggooien, leiden de betrokken processen tot de productie van nog meer schadelijke broeikasgassen. Voedselverspilling tegengaan betekent onze winkelgewoonten veranderen, onze maaltijden plannen en dus minder impulsaankopen doen. De hoeveelheid voedsel die supermarkten weggooien is duizelingwekkend, wat betekent dat het hele systeem ernstig tekortschiet.

Ik denk dat we allemaal nederig ons best moeten doen om de natuur te beschermen. We begrijpen al lang het ingewikkelde web van leven dat de natuur in stand houdt, maar we hebben er misschien niet altijd bij stilgestaan hoe dit web ook ons allemaal in stand houdt. Hoe moeilijk het soms ook voor te stellen is, ook wij maken deel uit van het web van de natuur. Daarom zijn ook wij even kwetsbaar. Als we niet oppassen kunnen we er op een dag van beschuldigd worden de onnozele architecten van onze eigen ondergang te zijn. Eerlijk gezegd is voorkomen beter dan genezen.



Author

Douglas Hughes is a UK-based writer producing general interest articles ranging from travel pieces to classic motoring. 

Douglas Hughes