Het oorspronkelijke lied van Tom Lehrer, 'National Brotherhood Week', ging over hoe verschillende soorten Amerikanen elkaar haatten, maar het vertaalt zich zo gemakkelijk naar andere plaatsen dat ik het niet kon laten om er Oost-Europese namen in te verwerken. Vooral omdat er dit weekend echt haatdragende verkiezingen aankomen in Slowakije en op 15 oktober in Polen.

In Slowakije moet je zaterdag Robert Fico verslaan, leider van de linkse Smer-Sociaal-Democratische Partij, die helemaal pro-Russisch is geworden ondanks het feit dat Slowakije lid is van de NAVO. Hij is al verschillende keren premier geweest, maar werd in 2018 uit zijn ambt gezet door beschuldigingen van corruptie.

We hebben het hier niet over dealtjes met bouwbedrijven. Een bekende Slowaakse onderzoeksjournalist die onderzoek deed naar Fico's vermeende banden met de maffia werd in 2018 samen met zijn verloofde vermoord. Er werd geen strafrechtelijke aanklacht ingediend, maar straatdemonstraties dwongen hem te vertrekken.

Waarom stelt hij zich nu opnieuw kandidaat? "Zijn sterke motivatie is om een strafrechtelijk onderzoek te vermijden," legt Grigorij Meseznikov uit, hoofd van het Instituut voor Publieke Zaken in Bratislava. (Vorig jaar werden er meer aanklachten tegen Fico ingediend voor het oprichten van een criminele groep en machtsmisbruik). En zijn partij staat aan de leiding in de opiniepeilingen.

Slowakije steunde Oekraïne sterk na de Russische invasie vorig jaar en stuurde zelfs gevechtsvliegtuigen, maar Fico heeft een ader van anti-Oekraïense gevoelens gevonden en werkt daar hard aan. "De oorlog in Oekraïne is niet gisteren of vorig jaar begonnen," zegt hij. "Het begon in 2014, toen de Oekraïense nazi's en fascisten begonnen met het vermoorden van Russische burgers in Donbas en Luhansk."

Er is een markt voor dit soort praatjes in Oost-Europa, want er is veel slechte geschiedenis. Rusland is geen buurland van Slowakije, terwijl Oekraïne dat wel is, dus als Fico zegt dat hij zal stoppen met het sturen van wapens naar Oekraïne en Oekraïne zal dwingen om land aan Rusland over te dragen in ruil voor vrede, vinden sommige Slowaken het leuk wat ze horen.

Met Polen is het nog eenvoudiger. De regerende Partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) weet dat de komende verkiezingen dichtbij zullen zijn, dus is het electoraal gezien verstandig om ruzie te zoeken met Oekraïne. De mensen die op PiS stemmen hebben immers hetzelfde profiel als de kernaanhangers van Trump in de VS: ultranationalistisch, meestal landelijk, laag opgeleid en diep religieus.

Wanneer de Poolse premier Mateusz Morawiecki verklaart dat Polen zal stoppen met het sturen van wapens naar Oekraïne omdat goedkope Oekraïense graanexport het product van eigen bodem onderbiedt, zullen de meeste van deze mensen niet denken: "Dat is slecht, want de Oekraïners verdedigen ons tegen de expansionistische ambities van Rusland."

Ze denken: "Goed voor Morawiecki. Hij komt op voor Polen, voor de Heilige Katholieke Kerk, voor eerlijke boeren en tegen immigranten en homo's en buitenlanders in het algemeen. Ik heb die Oekraïners toch nooit vertrouwd."

En het maakt niet veel uit, want als de PiS weer aan de macht komt, zullen de leiders een week of zo wachten en dan Oekraïne weer militair gaan helpen. Ze maken gebruik van de psychologie van mensen die niet veel samen nadenken over abstracte zaken, maar dat zelf heel goed kunnen.

Hetzelfde geldt voor Robert Fico in Slowakije. Hij is niet van plan om zijn land uit de NAVO te trekken of Oekraïne aan zijn lot over te laten. Hij moet gewoon genoeg stemmen vinden om eerste te worden in een race met vijf andere partijen (20% is waarschijnlijk genoeg), want dat geeft hem de eerste kans om een coalitie op te bouwen die hem uit de gevangenis kan houden.

Het maakt niet uit of veel van die stemmen van een pro-Russische minderheid van kiezers komen: de noodzaak om een meerpartijencoalitie bij elkaar te houden ontslaat hem van de plicht om een bijzonder domme belofte na te komen die hij heeft moeten doen om verkozen te worden.

Dus waarom blijven de westerse media maar doordrammen over een nieuwe "bedreiging voor de NAVO-solidariteit" en "afnemende steun voor Oekraïne" en de rest, terwijl ze toch echt beter moeten weten? Omdat het verhaal alleen je aandacht krijgt als het gevaarlijke veranderingen impliceert, en ze hebben wat 'inhoud' nodig om de advertenties uit elkaar te houden.

Oost-Europa zou echt een huilende wildernis van bedel-mijn-buur conflicten zijn als al deze landen hun eigen weg in de wereld hadden moeten zoeken nadat het Sovjetimperium dertig jaar geleden ineenstortte.

De NAVO en de Europese Unie, waartoe ze allemaal dolgraag wilden toetreden, boden hun een samenwerkingskader dat hen dat alles bespaarde. Ondanks alle Russische klachten over de 'uitbreiding van de NAVO', heeft de NAVO Rusland ook daarvan gespaard. Anders zou Moskou zich nu wel zorgen maken over Poolse kernwapens.

Oh, tussen haakjes. De Bulgaren haten de Oekraïners niet echt. Ze haten de Serviërs, maar dat vond geen weerklank.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer