Als het volledig operationeel is, waarschijnlijk binnen twee jaar, zal Starship de kosten om dingen in een baan om de aarde te brengen wel vijftigvoud verminderen. Misschien gaat het tenslotte wel naar Mars. Maar uiteindelijk is het gewoon een beter stuk gereedschap - een gigantische ruimtevrachtwagen.

De wetenschappelijke gebeurtenis van het jaar was de lancering op maandag van de Europa Clipper missie vanaf Cape Canaveral. Dit is het grootste onbemande voertuig dat ooit buiten een baan om de aarde is gebracht. Het zal meer dan vijf jaar duren om Europa te bereiken, maar als het er eindelijk is (bijna drie miljard km later) kan het ons misschien vertellen wat we echt willen weten.

"Als we leven ontdekken zo ver weg van de zon, zou dat betekenen dat het leven een andere oorsprong heeft dan de aarde," legt Mark Fox-Powell uit, planetair microbioloog aan de Open Universiteit in Groot-Brittannië. "Dat is enorm belangrijk, want als dat twee keer gebeurt in ons zonnestelsel, zou dat kunnen betekenen dat leven heel gewoon is."

Het hoeft geen zeer complex leven te zijn, want het is lijkt onwaarschijnlijk dat dit zich op de bodem van Europa's zonloze zee zal ontwikkelen. We weten al dat in gunstiger omstandigheden het leven zal evolueren tot een veelheid aan vormen, dus het enige wat we van Europa hoeven te leren is dat daar al een vorm van leven is ontstaan, zelfs eenvoudige microben.

De echte vraag is of we alleen zijn in het universum. Mensen stellen zichzelf die vraag natuurlijk niet, maar het is de ultieme contekstbepaler. Zijn wij uniek, de enige dragers van leven in een verder onvruchtbaar universum, of zijn we gewoon nog een soort die een kortstondig avontuur beleeft op nog een planeet in nog een sterrenstelsel?

Europa, een van de vier grote 'Galileïsche' manen van Jupiter, zou wel eens het antwoord kunnen zijn. Europa is groot - ongeveer zo groot als de maan van de aarde - en lijkt een reusachtige zoutwateroceaan van wel 150 km diep te hebben.

Die oceaan bevroor waarschijnlijk al heel vroeg in de geschiedenis van Europa, misschien wel 4,5 miljard jaar geleden, want Europa staat vijf keer verder van de zon dan wij. De ijskap rond Europa is naar schatting vijftien tot vijfentwintig km dik.

Onder dat ijs bevindt zich echter minstens zoveel vloeibaar water als op aarde. Europa draait om Jupiter, wiens immense zwaartekracht de rotsen en het ijs van de maan uitrekt en samenperst. Dat creëert enorme getijdenkrachten, zelfs in vast gesteente, en veroorzaakt genoeg wrijving en hitte om een hele oceaan gesmolten te houden.

Er is geen licht onder het ijs, dus fotosynthese, dat de energie levert voor complex leven, is niet mogelijk. Levende wezens die gebruik maken van andere biochemische routes (chemosynthese) gedijen echter goed in volledige duisternis rond 'hydrothermale' vulkaankraters in de diepste delen van de oceanen op aarde. Misschien is het leven op aarde daar wel begonnen.

Als er soortgelijke levende wezens op Europa bestaan, zouden ze ons begrip van het universum veranderen, want er is geen enkele manier waarop ze verwant zouden kunnen zijn aan het aardse leven. Meer nog dan de afstand betekent het dikke ijskapsel dat de oceaan van Europa isoleert van de rest van het universum, dat al het leven daar een compleet andere oorsprong heeft.

De rest volgt bijna vanzelf. Als er twee ongerelateerde gevallen van leven zijn ontstaan in dit ene planetenstelsel, dan is het een veilige gok dat leven in het heelal zo gewoon is als vuil. Sterker nog, er zijn minstens vier met ijs bedekte oceaanmanen in het buitenste zonnestelsel, en misschien wel acht, dus er zouden zelfs veel verschillende levenslijnen rond onze eigen zon kunnen cirkelen.

Maar laten we niet op de zaken vooruit lopen. We weten nog niet of er leven is in Europa's oceaan, en het zal heel moeilijk zijn om daar achter te komen. De Europa Clipper-missie zal Europa slechts om de drie weken een paar uur laag kunnen passeren, omdat een langere onderdompeling in Jupiters enorme stralingszone de elektronica zou beschadigen.

Europa Clipper heeft negen instrumenten aan boord om het oppervlak, het magnetische veld en (op afstand) de oceaan van de maan te onderzoeken en te meten, maar de jackpot zou een monster van het zeewater zijn, idealiter met levende wezens erin. Als ze geluk hebben, zouden NASA's wetenschappers zelfs dat monster kunnen bemachtigen, omdat sommigen van hen denken dat er af en toe pluimen van dat zeewater van het oppervlak komen.

Wrijf in je handen, Christoffel Columbus. Dit is echt onderzoek!

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer