De kwaliteit van de grond en onze verschillende klimaten bepalen de kwaliteit en diversiteit van de geproduceerde olijfoliën.

Ik heb een olijfboom in mijn tuin, waar ik eerlijk gezegd niet al te veel aandacht aan besteed. Hij is groot en schaduwrijk, en waarschijnlijk erg oud, en afgezien van de bladeren die vallen, zijn de olijven zelf het enige probleem - ik ben er niet dol op, en elk jaar sta ik tot mijn knieën in de olijven - waarvan de meeste er rimpelig en treurig uitzien tegen de tijd dat ze de grond raken.


Olijfknoopziekte

Dit jaar is er echter iets sinisters aan de hand met deze boom. Sommige van de fijnere takken sterven af en hebben geen bladeren of vruchten, en er zitten wat knobbelige dingen aan die er niet uitzien alsof ze erbij horen. Blijkbaar is het de olijfknobbelziekte - technisch gezien heet het Pseudomonas savastanoi. Het belangrijkste kenmerk is de vorming van deze knobbelige dingen, gallen genaamd, en ze zijn bacterieel, blijkbaar verspreid door regenval, en overleven in galweefsel of epifytisch op twijgen en bladeren, en verspreiden zich binnen het bladerdak door opspattend water of snoeigereedschap. Olijfboomsoorten die regelmatig gesnoeid worden, zijn bijzonder kwetsbaar. O jee, dit klinkt als mij, ik snoei stukjes af om de boom schoon genoeg te houden om eronderdoor te kunnen lopen zonder in mijn oog gestoken te worden.

Olijfbomen zijn extreem veerkrachtig en ze staan erom bekend dat ze vorst, droogte en zelfs vuur verdragen, opnieuw groeien en bloeien waar weinig andere planten dat kunnen. Je zou kunnen zeggen dat het wonderen der natuur zijn, maar ze zijn niet tegen alles bestand.


Xylella fastidiosa (X, fastidiosa)

Dit is een verwoestende bacterie voor Portugal, en de ziekte valt eeuwenoude olijfbomen aan en kan deze doden, waardoor de opbrengst sterk afneemt. De bacterie verspreidt zich ongeveer 20 tot 25 km per jaar, en ondanks dat Europa wordt beschouwd als vrij van deze ziekte, is sinds 2013 vastgesteld dat de bacterie de doodsoorzaak is van veel olijfbomen in Zuid-Italië. De bacterie komt oorspronkelijk uit Noord- en Zuid-Amerika, waar ze ziekten heeft veroorzaakt in veel gewassen, waaronder citrus, koffie en druiven.

De ziekte van Pierce wordt soms ook wel Pierce's Disease genoemd en vormt een ernstige bedreiging voor de druivenproductie in Europa. De ziekte wordt verspreid door insecten die zich voeden met het xylemsap van planten en de bacterie overbrengen op andere planten. Dit duidt op een hoog verspreidingspotentieel en de noodzaak voor vroegtijdige controle. De bacterie is ook niet kieskeurig - ze heeft een breed scala aan waardplanten zoals olijven, citrusvruchten, druivenstokken en verschillende sierplanten, waarbij de eerste drie belangrijke gewassen zijn voor Portugal.

In 2013 begonnen olijfbomen in de regio Apulië in Zuid-Italië bladscorrosiesymptomen te vertonen waarvan later werd bevestigd dat ze werden veroorzaakt door X. fastidiosa. Sindsdien zijn duizenden olijfbomen gestorven en is X. fastidiosa aangetroffen in verschillende plantensoorten in Frankrijk, Spanje en Portugal en verantwoordelijk voor aanzienlijke economische verliezen in de Verenigde Staten, Italië en Brazilië.


Xylella werd in 2019 geïdentificeerd in Portugal, maar de symptomen waren al op verschillende Europese locaties waargenomen. Alle mediterrane en olijfproducerende landen hebben monitoringoperaties opgezet, zoals vereist door de EU-regelgeving. Op dit moment zijn, wanneer de ziekte wordt vastgesteld, de enige beschikbare maatregelen om de verspreiding ervan te stoppen preventief - aangetaste bomen en planten vernietigen en bufferzones aanbrengen rond een uitbraaklocatie.

Volgens de EU-Commissie voor Voedsel, Landbouw en Visserij kan de ziekte een jaarlijks productieverlies van 5,5 miljard euro in de EU veroorzaken en 70% van de productiewaarde van oudere olijfbomen (ouder dan 30 jaar) en 35% van de waarde van jongere olijfbomen treffen; 11% van de citrusproductie; 13% van de amandelproductie en tussen de 1-2% van de druivenproductie in een scenario van volledige verspreiding in de hele EU.

Er worden controlemethoden opgezet om te proberen de verspreiding van deze ziekte onder controle te krijgen, waarbij heel specifieke infectiezones en bufferzones worden gecreëerd, omdat er op dit moment geen remedie tegen zieke planten bekend is.

Verbazingwekkend dat zoiets kleins als een bacterie zoveel schade kan aanrichten.

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan