Hiervan was weinig gepland. De Britse verkiezingen werden dit jaar verwacht, maar in oktober of november - totdat premier Rishi Sunak iedereen verraste (inclusief zijn eigen Conservatieve Partij) door ze vervroegd uit te schrijven. Het was een gok die mislukte.

In Frankrijk werden tot 2027 geen nationale verkiezingen verwacht, maar president Emmanuel Macron schreef de verkiezingen voor de Nationale Assemblee (parlement) drie jaar eerder uit nadat zijn partij begin vorige maand zware klappen had gekregen bij de Europese verkiezingen. Nog een dramatische gok die mislukt is.

En de Democratische Partij leek er zeker van dat ze Joe Biden opnieuw als presidentskandidaat zou kiezen, ondanks wat gemompelde twijfels in de partij over zijn leeftijd (81). Die zekerheid implodeerde na Biden's slechte optreden in het eerste tv-debat met Donald Trump vorige week, en er is nu een paniekerig debat binnen de partij over zijn vervanging.

Technisch gezien is het nog niet te laat voor de Democraten om van paarden te wisselen - hun nominatieconventie is eind augustus - maar praktisch gezien kan het in dit late stadium niet zonder de volledige en bereidwillige medewerking van Biden.

We zullen binnen de komende twee of drie weken weten of er enige hoop is om Biden weg te krijgen zonder een oorlog binnen de Democratische Partij te ontketenen. Als er tegen die tijd geen exit-deal zichtbaar is, kunnen we concluderen dat Biden door zal vechten - en waarschijnlijk de verkiezingen in november zal verliezen. Zijn verstand mag dan meestal nog scherp zijn, maar percepties doen er meer toe.


Dus daar staan we plotseling, met drie van de vier grootste westerse landen, die ongeveer de helft van de NAVO-bevolking bevatten, voor verkiezingen die hun politieke oriëntaties radicaal kunnen veranderen. In het geval van de Amerikanen en de Fransen zouden hun volgende regeringen hard rechts kunnen zijn, met fascistische ondertonen.

De verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk zijn het snelst en het minst alarmerend, dus laten we daar beginnen. De Tories (Conservatieven) zijn nu al veertien jaar aan de macht, dus de tijd zou hun populariteit hebben aangetast, zelfs als ze een prachtig en succesvol beleid hadden gevoerd. Hun beleid was geen van beide.

Ze verlieten de Europese Unie (Brexit) en verloren de vrije toegang tot veruit de grootste markt van Groot-Brittannië. Ze legden wrede en onnodige bezuinigingsmaatregelen op, alleen maar om hun ideologische doel van inkrimping van de staat te dienen. Het verbazingwekkende is dat de Britse gezinsinkomens aan het einde van hun veertienjarige regeerperiode lager zijn dan aan het begin.

In de laatste vijf van die jaren, waarin het land vier verschillende Tory-premiers had maar slechts één verkiezing, ging het helemaal mis. Toen Brexit eenmaal een feit was, had de partij geen ideeën meer, dus braken de Conservatieve parlementsleden op in vaag ideologische bendes en begonnen ze met elkaar te vechten.

De ene premier moest aftreden omdat hij voortdurend loog (Boris Johnson), de andere omdat zij de economie had laten crashen (Liz Truss). De Britse economie verrotte, de National Health Service stond op instorten en de laatste obsessie van premier Sunak was om "de vluchten in gang te zetten" om asielzoekers van Groot-Brittannië naar Rwanda te exporteren. (Kosten: meer dan 1 miljoen dollar per persoon.)

Dat zal nu nooit meer gebeuren en de enige vraag voor de Conservatieven is of deze verkiezing slechts een catastrofe zal zijn (twee termijnen in de oppositie en dan misschien een come-back), of een grootschalige uitroeiing waaruit geen terugkeer mogelijk is.

De Conservatieven zijn al meer dan de helft van de tijd in functie sinds de 'moderne' partij 190 jaar geleden werd opgericht, maar afgezien van Oswald Mosley's British Union of Fascists in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog hebben ze nog nooit te maken gehad met een uitdaging van rechts.

De Reform UK Party van Nigel Farage is nationalistisch, populistisch en racistisch, maar het is een veel geraffineerdere operatie dan de belachelijke zwarthemden van Mosley. Het doel van Farage is om de traditionele Conservatieve Partij te verdringen als de natuurlijke thuisbasis voor rechtse Britten, maar hij is er niet vies van om dat doel te bereiken door een vijandige overname van de Tories.

Er zijn prominenten in de Conservatieve Partij die vrezen dat ze bij de verkiezingen van deze week bijna worden uitgeroeid en die dit zien als hun enige aannemelijke route terug naar de macht in het volgende decennium. De populistische golf die het Westen dreigt te overspoelen, vormt ook in Groot-Brittannië een bedreiging voor de lange termijn - maar de komende vijf jaar zal de Labourpartij in ieder geval met een enorme meerderheid regeren.

Het zal langer duren dan dat om alle economische en sociale schade die is aangericht te herstellen, maar het is tenminste een begin. Elders is het beeld donkerder.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer